Συμβούλιο Ασφαλείας

Ένα από τα κυριότερα όργανα του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. Αποκλειστική του αρμοδιότητα είναι η λήψη των αναγκαίων μέτρων για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Στο Σ. Α. αναγνωρίζεται ως η «πρωτεύουσα ευθύνη» για την εκτέλεση των καθηκόντων όλων των μελών του Οργανισμού. Οι αποφάσεις του είναι εκτελεστές και δεσμευτικές για όλα τα μέλη του. Τα δικαιώματά του τα αντλεί απευθείας από το χάρτη του OHE και δεν είναι υπεύθυνο στη Γενική Συνέλευση, το άλλο μεγάλο όργανο του OHE, γιατί θεωρείται σαν ένα είδος εκτελεστικού σώματος. Μόνιμα μέλη του Σ.Α. είναι οι πέντε Μεγάλες Δυνάμεις, όπως καθορίζονται στο προοίμιο της Συνθήκης των Βερσαλιών: η Κίνα, η Γαλλία, η πρώην Ένωση των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ (1992) τη θέση της κατέλαβε η Ρωσία. Περιλαμβάνει επίσης δέκα μη μόνιμα μέλη, τα οποία εκλέγονται από τη Γενική Συνέλευση με διετή θητεία. Τα μέλη αυτά ορίστηκε να εκλέγονται πέντε από τα αφρικανικά και ασιατικά κράτη, ένα από τα ανατολικά ευρωπαϊκά, δύο από τα λατινοαμερικανικά και δύο από τα δυτικά ευρωπαϊκά και άλλα κράτη. Είναι δυνατή επίσης η συμμετοχή κρατών μη μελών στο Σ.Α. Η συμμετοχή χωρίς δικαίωμα ψήφου στις συζητήσεις κρατών μη μελών του Σ. Α., είναι δυνατή, αν το κράτος αυτό είναι διάδικο στη διαφορά που συζητιέται, οπότε το Συμβούλιο το προσκαλεί, για να πάρει μέρος στη σχετική συζήτηση. Ο Χάρτης του OHE προβλέπει επίσης τη συμμετοχή με δικαίωμα ψήφου Κράτους μη μέλους του Σ.Α., στην περίπτωση που θα αποφασίσει το Συμβούλιο να χρησιμοποιήσει βία, οπότε οφείλει, πριν διαθέσει τις ένοπλες δυνάμεις του κράτους, να το προσκαλέσει να πάρει μέρος στις αποφάσεις του Σ.Α. Οι αρμοδιότητες του Σ.Α. είναι η ειρηνική διευθέτηση των διαφορών, και η λήψη μέτρων σε περίπτωση απειλής ή διατάραξης της ειρήνης και επιθετικών πράξεων. Το Σ.Α. μπορεί και οφείλει να προβαίνει σε συστάσεις ή να παίρνει αποφάσεις όταν απειλείται η διεθνής ειρήνη. Ειδικότερα: 1. Μέτρα που δεν έχουν ως επακόλουθο τη χρησιμοποίηση ένοπλης βίας, όπως είναι η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων, των οικονομικών σχέσεων, των μέσων συγκοινωνίας και επικοινωνίας. Αν τα μέτρα αυτά δεν είναι στην πράξη αποτελεσματικά, τότε το Σ.Α. μπορεί να πάρα αποφασιστικότερα μέτρα. 2. Μέτρα στρατιωτικού χαρακτήρα. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν κάθε είδους στρατιωτική δράση (στρατιωτικές επιδείξεις, αποκλεισμός και άλλες επιχειρήσεις) αναγκαία για τη διατήρηση και την αποκατάσταση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Τις στρατιωτικές δυνάμεις, όπως και κάθε άλλη ευκολία, θέτουν στη διάθεση του Σ.Α. τα μέλη του Οργανισμού, σύμφωνα με το άρθρο 43 του Χάρτη. Τα μέτρα αυτά είναι στρατιωτικές κυρώσεις, δραστικότερες από τις λεγόμενες οικονομικές και διπλωματικές. Στους κόλπους άλλωστε του Σ.Α., λειτουργεί η Επιτροπή Στρατιωτικού Επιτελείου, που αποτελείται από τους αρχηγούς των Επιτελείων των μόνιμων μελών του Σ.Α. και ενισχύεται με τη σύμπραξη κάθε μέλους του OHE, του οποίου θα κρινόταν αναγκαία η συμμετοχή. Η Επιτροπή αυτή συμβούλευα και βοηθάει το Συμβούλιο σε ζητήματα σχετικά με τις στρατιωτικές ανάγκες του. Είναι επίσης υπεύθυνη στο Σ. Α. για τη στρατηγική διοίκηση όλων των στρατιωτικών δυνάμεων. Δεν πραγματοποιήθηκε όμως η σύσταση μόνιμης διεθνούς στρατιωτικής δύναμης, όπως είχε αρχικά εξαγγελθεί. Ο Χάρτης του OHE προβλέπει τρεις τρόπους λήψης αποφάσεων του Σ.Α.: α. Για ζητήματα διαδικασίας οι αποφάσεις παίρνονται με την καταφατική ψήφο εννιά από τα δεκαπέντε μέλη του Σ.Α. β. Για ζητήματα ειρηνικής διευθέτησης, ο διάδικος στη διένεξη απέχει από την ψηφοφορία, ανεξάρτητα από το αν είναι μόνιμο ή μη μόνιμο μέλος του Σ.Α. Δεν απαιτείται παμψηφία των πέντε μόνιμων μελών του Σ.Α., εφόσον ένα από αυτά θα μπορούσε να ήταν ενδιαφερόμενο μέρος στη διαφορά γ. Όλες οι άλλες αποφάσεις του Σ.Α. παίρνονται με τη σύμφωνη ψήφο εννιά μελών, στην οποία όμως πρέπει να συμπεριλαμβάνεται και η σύμφωνη ψήφος των μόνιμων μελών. Απαιτείται επίσης, οπωσδήποτε, ομόφωνη γνώμη και των πέντε Μεγάλων Δυνάμεων. Όλα αυτά σημαίνουν ότι ο Οργανισμός αδρανοποιείται όταν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις, όταν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε μια Μεγάλη Δύναμη και μια ή περισσότερες μικρές Δυνάμεις και όταν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις μικρές Δυνάμεις, πίσω από τις οποίες καλύπτεται μια Μεγάλη Δύναμη. Το γεγονός άλλωστε ότι δεν πρόκειται για θεωρητικές μόνο υποθέσεις, φαίνεται έμπρακτα με την κατάχρηση του δικαιώματος του «βέτο». Η σύμφωνη γνώμη και των πέντε μόνιμων μελών του Σ.Α., απαιτείται και για αποφάσεις ή συστάσεις ή αρμοδιότητες της Γενικής Συνέλευσης, που ασκούνται σε συνεργασία με το Σ.Α. Η αυστηρότητα του κανόνα της ομοφωνίας και των πέντε μόνιμων μελών του Σ.Α., μετριάζεται με το γεγονός ότι, η αποχή από την ψηφοφορία ενός ή περισσότερων μόνιμων μελών, δε ματαιώνει τη λήψη απόφασης, όπως έγινε με τη θεληματική αποχή της πρώην ΕΣΣΔ στο ζήτημα Κορέας. Εξαιτίας της κατάχρησης του «βέτο», η Γενική Συνέλευση αποφάσισε το 1950 όπως, σε περίπτωση αδυναμίας λήψης απόφασης από το Σ.Α. εξαιτίας του «βέτο», η Γ. Συνέλευση να κάνει εκείνη συστάσεις για τη λήψη μέτρων, ώστε να διατηρηθεί η διεθνής ειρήνη και ασφάλεια. Υποχρέωση του Σ.Α. είναι, εκτός από τις περιοδικές συνεδριάσεις του, να λειτουργεί συνεχώς, ώστε να είναι δυνατή η άμεση επέμβαση του. Για το σκοπό αυτό υπάρχει στο Χάρτη του OHE διάταξη, σύμφωνα με την οποία, κάθε μέλος του Σ.Α. οφείλει να διατηρεί μόνιμο εκπρόσωπο του στην έδρα του Οργανισμού. Το Σ.Α., τέλος, επιφορτίστηκε με το καθήκον να προωθήσει την εγκαθίδρυση και τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης, με την ελάχιστη χρησιμοποίηση των οικονομικών και κρατικών πόρων για εξοπλισμούς. Για το σκοπό αυτό το Σ.Α. δεν ψηφίζει εκτελεστές αποφάσεις, αλλά διατυπώνει προτάσεις για τη ρύθμιση των εξοπλισμών, που καθορίζονται με συμβάσεις ανάμεσα στα διάφορα κράτη. Άποψη της αίθουσας του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (φωτ. ΑΠΕ).